Το Παθητικό Σπίτι είναι μια ολόκληρη κοσμοθεωρία σε εποχές οικονομικής και περιβαλλοντικής κρίσης. Το Παθητικό Σπίτι της Πεντέλης που χτίζει η Project15 είναι και το πρώτο που θα πιστοποιηθεί επίσημα στην Α. Μεσόγειο.
Η ανάβαση στο σπίτι της Πεντέλης έγινε υπό θερμοκρασιακές συνθήκες ….Σαχάρας.
Σε «διακεκαυμένη ζώνη» και η περιέργειά μου για ένα κτίσμα με απόλυτα στεγανοποιημένο κέλυφος, με ξύλινα παράθυρα τριπλών τούρμπο ενεργειακών κρυστάλλων, με δαιδαλώδεις ειδικούς άσπρους αεραγωγούς μέσα και γύρω από το σπίτι, χωρίς θέρμανση, αλλά ζεστό το χειμώνα, χωρίς κλιματισμό, αλλά δροσερό το καλοκαίρι, με ένα «κατσαρό» αλλά θαυματουργό μονωτικό αφρό στους τοίχους…Διαβάζοντας για όλα αυτά η φαντασία μου ταξίδεψε αμέσως στη γνωστή αμερικανική τηλεοπτική σειρά επιστημονικής φαντασίας. Ένα … Star Trek στον πλανήτη Γη;
Όταν όμως άνοιξα την κεντρική πόρτα και μπήκα στο σαλόνι η φαντασία μου προσγειώθηκε απότομα. Ήμουν σε ένα κανονικό σπίτι! Οι εργάτες έκαναν τις συνηθισμένες οικοδομικές εργασίες χωρίς να μου πολυδίνουν σημασία, ο μηχανικός έδινε σαφείς οδηγίες για την τοποθέτηση του μονωτικού αφρού… αλλά αισθανόμουν την ατμόσφαιρα πολύ πιο διαφορετική από ότι σε ένα συμβατικό σπίτι, πολύ πιο καθαρή, η θερμοκρασία πολύ πιο δροσερή… ήμουν στο Παθητικό Σπίτι, το πρώτο στη νοτιοανατολική Μεσόγειο!
«Καλή μόνωση, εκμετάλλευση των πηγών ενέργειας»
Η λογική του παθητικού κτιρίου είναι ότι προσπαθώ να δημιουργήσω αυτό το άριστο περιβάλλον που θέλει ο κάθε χρήστης στο κάθε σημείο και στο κάθε συγκεκριμένο σπίτι χωρίς αυτό να επηρεάζεται πολύ από τις εξωτερικές καιρικές συνθήκες» μας εξηγεί ο Στέφανος Παλλαντζάς, πολιτικός μηχανικός, που με την εταιρεία του Project15, κατασκευάζει τέτοια σπίτια. «Το πετυχαίνω με ιδιαίτερη φροντίδα στη μόνωση του συνολικού κελύφους του κτηρίου. Αυτό σημαίνει για παράδειγμα ότι για τη Γερμανία πρέπει να μονώσω και από κάτω το κτήριο, ώστε να μην το επηρεάζει ο παγετός του εδάφους, πράγμα που στην Ελλάδα δεν χρειάζεται και δεν το κάνουμε. Φροντίζω επίσης να μειώσω στο ελάχιστο δυνατό την απώλεια ενέργειας που προέρχεται από απώλεια αέρα, από την διαπνοή της τοιχοποιίας. Επειδή το κάνω αυτό για να μειώσω τις απώλειες ενέργειας, πρέπει να φροντίσω μετά να ανανεώνεται ο αέρας του σπιτιού, να αναπνέει δηλαδή το σπίτι, όπως ανέπνεε και πριν χωρίς να χάνω την ενέργεια που έχω μέσα. Αυτό γίνεται με ένα πολύ απλό σύστημα αερισμού σαν αυτό που βάζουμε σε ένα μπαράκι στην Αθήνα για να μην μας πειράζει το τσιγάρο. Η διαφορά του είναι ότι αυτό το σύστημα αερισμού έχει ένα έξυπνο τρόπο να κατακρατά την ενέργεια που χρειάζεται μέσα στο σπίτι. Δηλαδή, ο αέρας που βγαίνει αφήνει τη θερμότητά του ή την ενέργειά του στον αέρα που μπαίνει. Με αυτόν τον τρόπο κρατάμε τη θερμοκρασία σχεδόν μονίμως στα ίδια επίπεδα».
Το εκπληκτικό στο Παθητικό Σπίτι είναι ότι εκμεταλλεύεται με τρόπο θαυμαστό την ενέργεια που παράγεται μέσα στο σπίτι, είτε από τις ηλεκτρικές συσκευές, είτε από τη θερμοκρασία του σώματός μας, είτε από την ακτινοβολία του ήλιου πάνω στο κτήριο, για τις ανάγκες θέρμανσης.
Μέχρι και 10 φορές οικονομία στην ενέργεια
Η πατρότητα του Παθητικού Σπιτιού ανήκει στο γερμανό καθηγητή Wolfgang Feist, φυσικό, που ίδρυσε και διευθύνει το Ινστιτούτο Passivhaus στην πόλη Ντάρμστατ. Στη Γερμανία, και γενικότερα στο γερμανόφωνο
χώρο, αλλά και σε άλλες χώρες του Βορρά και στην Αμερική, χτίζονται όλο και περισσότερες πολυκατοικίες, δημόσια κτήρια, σχολεία, νοσοκομεία αλλά και ιδιωτικές κατοικίες κατά το πρότυπο του παθητικού σπιτιού. Τα οφέλη είναι πολλαπλά όπως μας εξηγεί ο γερμανός καθηγητής:
«Το κυριότερο είναι το πολύ άνετο μικροκλίμα στο σπίτι με σταθερή θερμοκρασία. Αυτό μπορούν να σας το επιβεβαιώσουν όλοι οι κάτοικοι τέτοιων σπιτιών. Το δεύτερο, εξίσου σημαντικό, είναι η ενεργειακή απεξάρτηση ή ελάχιστη εξάρτησή του από το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο. Αυτό σημαίνει πολύ χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση. Για παράδειγμα, στη Γερμανία μια οικογένεια πληρώνει κατά μέσο όρο 3.000 ευρώ τον χρόνο μόνο για θέρμανση σε ένα συμβατικό σπίτι. Σε ένα Παθητικό Σπίτι, όμως, το κόστος δεν ξεπερνά τα 200 ευρώ το χρόνο, τόσο μεγάλη είναι η διαφορά ανάμεσα στα δύο σπίτια”.
Αλλά δεν είναι μόνο η οικονομική πτυχή. Λιγότερη κατανάλωση ενέργειας σημαίνει, λιγότερες εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου, σημαίνει καθαρότερο περιβάλλον, σημαίνει ενεργητική συμβολή στον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής, διακηρυγμένος στόχος της Ε.Ε. μια που από το 2021 όλα τα κτήρια που θα χτίζονται υποχρεωτικά θα είναι σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης.
«Ενεργειακή αναβάθμιση χωρίς κόστος»
Υπάρχει όμως κι άλλη παράμετρος. Αν σκεφθεί κανείς ότι στην Αθήνα εκλύονται δύο φορές περισσότερες εκπομπές CO2 από ότι στο Παρίσι, και το ήμισυ προέρχεται από τα ενεργοβόρα κτήρια, η τεχνολογία του
Παθητικού Σπιτιού θα ήταν εξαιρετική λύση ενεργειακής αναβάθμισής τους. «Το μεγάλο στοίχημα στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων δεν είναι τόσο τα νέα κτήρια, όσο τα υπάρχοντα» υποστηρίζει ο Στέφανος Παλλαντζάς. «Αυτά είναι που δημιουργούν το πολύ μεγάλο πρόβλημα αυτήν την στιγμή. Και ειδικά στην Ελλάδα μέσα στις συνθήκες κρίσης που ζούμε που πρακτικά η οικοδομή θα περάσει δύσκολες στιγμές ακόμη, τουλάχιστον μια διετία, τριετία, αν θέλουμε πραγματικά να έχουμε μείωση κατανάλωσης ενέργειας και μείωση περιβαλλοντικών ρύπων όλο το βάρος πρέπει να δοθεί στα υφιστάμενα κτήρια και πολύ περισσότερο στα
δημόσια, το οποία είναι πολλά και πολύ ενεργοβόρα. Τα σχολεία, είναι απίστευτα ενεργοβόρα κτήρια. Και δεν είναι λύση να βάλουμε μια συστάδα φωτοβολταικών στην ταράτσα, ούτε να αλλάξουμε τρία κουφώματα. Πρέπει να γίνονται πιο ολοκληρωμένες θεωρήσεις αυτών των κτηρίων. Και μάλιστα αυτά μπορούν να γίνουν, μέσα σε συνθήκες κρίσης με δυσκολία δημοσίων επενδύσεων, και έξυπνα, Υπάρχουν εργαλεία, ξέρω ότι στη Γερμανία έχουν εφαρμοστεί τέτοια, όπου η όλη αναβάθμιση του κτηρίου μπορεί να χρηματοδοτηθεί από την οικονομία που θα γίνει στην κατανάλωση ενέργειας. Γιατί είναι τόσο σημαντική και τόσο μεγάλα τα νούμερα, ώστε οποιοσδήποτε ανάδοχος αναλάβει το έργο μπορεί να πληρωθεί αποκλειστικά και μόνο από το όφελος που θα έχει το δημόσιο στη μείωση της κατανάλωσης».
«Σαν αντίληψη ζωής»
Το σημαντικό στο Παθητικό Σπίτι σε σχέση με όλα τα άλλα αποδεκτά διεθνή πρότυπα που υπάρχουν είναι ότι οικονομικά είναι απόλυτα μετρήσιμο στην τσέπη του καταναλωτή. « Και σε μια κοινωνία όπως τη δική μας και στην κρίση την οποία περνάει, αυτό είναι πολύ σημαντικό», επισημαίνει ο Στέφανος Παλλαντζάς.Το Παθητικό Σπίτι της Πεντέλης είναι μόνο η αρχή. Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι τέτοια εθελοντικά πρότυπα αναβάθμισης κτηρίων εξαπλώνονται γρήγορα στην κοινωνία, επειδή στηρίζονται στην βιωματική εμπειρία των κατοίκων τους, όπως παλαιότερα κυκλοφορούσε μια καλή είδηση από στόμα σε στόμα.Ο δραστήριος πολιτικός μηχανικός όμως θέλει να διαδώσει και την ιδέα που κρύβεται πίσω από το Παθητικό Σπίτι, σαν φιλοσοφία, σαν αντίληψη ενός πιο συνειδητοποιημένου περιβαλλοντικά ανθρώπου και επιστήμονα, σαν στάση ζωής πέρα από κατεστημένες νοοτροπίες…το Παθητικό Σπίτι σαν κιβωτός μιας ολόκληρης κοσμοθεωρίας, σε μιαν Ελλάδα που ψάχνει εναγωνίως τη νέα της «πράσινη» ταυτότητα…
Ρεπορτάζ Ειρήνη Αναστασοπούλου
Υπεύθ. Σύνταξης