Η κουζίνα, ως σημαντικός χώρος για κάθε σπίτι, θα πρέπει να είναι σωστά και εργονομικά εξοπλισμένη, δηλαδή να λαμβάνονται υπόψη οι αναλογίες και οι διαστάσεις του χώρου και του σώματος του χρήστη. Για την νοικοκυρά η κουζίνα είναι ο χώρος εργασίας και περνάει τις περισσότερες ώρες εκεί. Παρά τις τεχνολογικές προόδους των τελευταίων δεκαετιών, το μαγείρεμα απαιτεί χειρονακτική εργασία και ως εκ τούτου το εσωτερικό της κουζίνας θα πρέπει να καθορίζεται σύμφωνα με τις χειρωνακτικές εργασίες.
Ποια είναι η εργονομία του χώρου της κουζίνας; Αυτό σημαίνει ότι ο χώρος είναι μια βολική και άνετη περιοχή εργασίας, η κουζίνα και οι άλλες ηλεκτρικές συσκευές θα πρέπει να βρίσκονται σε μια ακολουθία, ώστε όλα τα απαραίτητα στοιχεία να είναι άμεσα διαθέσιμα και ο χρήστης να μην χρειάζεται περισσότερο χρόνο και ενέργεια για να κάνει τα απαραίτητα.
Ψυγείο, νεροχύτης και ηλεκτρική κουζίνα είναι τα τρία κέντρα δραστηριότητας, που αποτελούν το λεγόμενο τρίγωνο εργασίας. Σε μια σωστά και εργονομικά καταρτισμένη κουζίνα η απόσταση αυτών των τριών ελαχιστοποιείται. Και με βάση τη θέση αυτών των τριών καθορίζεται και το σημείο που θα μπουν τα υπόλοιπα.
Νεροχύτης – είναι το κύριο κέντρο της δραστηριότητας, στο οποίο, σύμφωνα με στατιστικές μελέτες, περνάτε πάνω από τον μισό χρόνο που δαπανάτε στην κουζίνα. Στην ιδανική περίπτωση το σημείο του καθαρισμού πρέπει να βρίσκεται στο κέντρο του τριγώνου, σε απόσταση περίπου 1 με 1,2 μέτρα από την κουζίνα και 1,2 με 2 μέτρα από το ψυγείο. Κοντά στον νεροχύτη θα πρέπει να είναι τα ντουλάπια με τα πιάτα.
Ηλεκτρική κουζίνα – η πιο βολική της θέση είναι κοντά στο τραπέζι, να θυμάστε ωστόσο ότι είναι η πιο επικίνδυνη συσκευή στο χώρο της κουζίνας και αιτία πρόκλησης των περισσότερων τραυμάτων. Ως εκ τούτου, θα πρέπει αν ρυθμίζεται έτσι ώστε να μην μπορεί να βλάψει, είτε όταν εργάζεστε μέσα στην κουζίνα, είτε όταν περνάτε από αυτήν για να πάτε σε άλλο χώρο.
Ψυγείο και καταψύκτες θα πρέπει να τοποθετούνται στη γωνία της κουζίνας. Όταν ανοίγει η πόρτα δεν πρέπει να κλείνει τον κενό χώρο. Σύμφωνα με τις συστάσεις των κατασκευαστών, το ψυγείο πρέπει να εγκατασταθεί σε δροσερό σημείο, μακριά από το φως του ήλιου και πηγές θερμότητας.
Οι κύριοι τύποι σχεδιαγράμματος κουζίνας περιλαμβάνουν ενιαία γραμμή, ή διπλή σειρά σε σχήμα Γ ή Π. επίσης υπάρχουν οι κουζίνες νησί ή νησίδα.
Η μονή σειρά στην τοποθέτηση των επίπλων στην κουζίνα είναι η πλέον ευέλικτη για μικρές περιοχές μήκους από 2 έως 3,6 μέτρα. Αυτή η διάταξη περιλαμβάνει τη γραμμική ακολουθία των επίπλων και κατά μήκος του τοίχου. Πιστεύεται ότι σε περίπτωση που υπερβαίνει τα 3,6 μέτρα η απόσταση μεταξύ των σημείων εργασίας και συσκευών είναι πολλή μεγάλη με αποτέλεσμα να δυσκολεύει τις εργασίες. Συνήθως σε αυτές τις κουζίνες το ψυγείο και ο φούρνος καταλαμβάνουν τις άκρες ενώ στη μέση μπαίνει ο νεροχύτης έχοντας τον μπάγκο εργασίας ανάμεσα στον νεροχύτη και τον φούρνο. Για να αυξήσετε την ωφέλιμη επιφάνεια εργασίας του χώρου της κουζίνας σκόπιμο είναι να τοποθετήσετε ψηλά ντουλάπια.
Διπλή σειρά διάταξης- Η τοποθέτηση των επίπλων κατά μήκος των δύο παράλληλων τοίχων είναι ιδανικό για μια ευρύχωρη κουζίνα. Ηλεκτρική κουζίνα και νεροχύτης, σύμφωνα με τους ειδικούς στην εργονομία του χώρου, καλό είναι να μπαίνουν στην μία ευθεία, να καταλαμβάνουν τον ένα τοίχο, και ψυγείο, ντουλάπια με μαγειρικά σκεύη και τρόφιμα, κατά μήκος του άλλου τοίχου. Ο ελεύθερος χώρος μεταξύ των δύο μπάγκων δεν θα πρέπει να κλείνει από την πόρτα του ψυγείου όταν ανοίγει. Ενώ η απόσταση μεταξύ των δύο σειρών δεν θα πρέπει να είναι μικρότερη των 120 εκατοστών.
Η κουζίνα σε σχήμα Γ, όπου εφαρμόζεται και το τρίγωνο που αναφέραμε πιο πάνω, αφήνει χώρο και για μια πλήρη τραπεζαρία.
Στο σχήμα Π τα έπιπλα αναπτύσσονται σε τρεις τοίχους, χωρίς να εμποδίζουν την κυκλοφορία των ατόμων στην κουζίνα και να παρέχει άνετη πρόσβαση στα τρία κέντρα δραστηριότητας. Για μια τέτοια κουζίνα απαιτείται χώρος πάνω από 10,12 τετραγωνικά μέτρα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η απόσταση μεταξύ των επίπλων πρέπει να είναι μεταξύ 1,2 έως 2,8 μέτρα. Αν η απόσταση είναι μικρότερη δεν θα μπορούν να κινηθούν μέσα αν βρεθούν πάνω από ένα άτομο, ενώ αν είναι περισσότερο η απόσταση μεταξύ των μπάγκων και συσκευών θα είναι πολύ μεγάλη.
Η κουζίνα νησί πρωτοκατασκευάστηκε από την εταιρία Bulthaup (στην Ελλάδα Varveris-Moda Bagno SA). Επαναστατική για την εποχή της, αυτό το σχέδιο επάξια κέρδισε την τεράστια δημοτικότητα που γνώρισε. Με αυτή τη διάταξη μπορείτε να εκμεταλλευτείτε μεγάλες κουζίνες, από 18 τετραγωνικά και πάνω. Πήρε το όνομά του από ένα αυτόνομο στοιχείο της κουζίνας που τοποθετείται στο κέντρο του δωματίου της κουζίνας. Κατά κανόνα περιλαμβάνει τον μπάγκο εργασιών με φούρνο και νεροχύτη.
Σύμφωνα με κάποιους ιστορικούς του σχεδιασμού, η προέλευση αυτού του τύπου της διάταξης της κουζίνας χρονολογείται από την εποχή της παραδοσιακής κουζίνας του Παλαιού Κόσμου, όπου ένα μεγάλο τραπέζι-μπαγκος στέκεται στο κέντρο για να κόβουν το κρέας και τα λαχανικά.
Βέλτιστο μέγεθος στοιχείου 1,2 Χ 1,2 μέτρα ή 0,6 Χ 1,2 μέτρα, αλλά υπάρχουν νησιά σε διάφορα μεγέθη και σχήματα: τετράγωνα, τραπέζια, ορθογώνια με στρογγυλεμένες γωνίες κλπ. Αν αποφασίσετε κάτι τέτοιο θα πρέπει να αφήνει ελεύθερους χώρους για την άνετη κίνηση ενώ να εξασφαλίζει και την εύκολη πρόσβαση προς όλα τα μέρη της κουζίνας.
Η απόσταση μεταξύ των άλλων στοιχείων θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 90 εκατοστά (το καλύτερο 120 εκατοστά). Ενώ το ύψος, όπως και τα άλλα περίπου στα 85 με 92 εκατοστά.
Η κουζίνα νησί όμως δεν είναι μόνο για μεγάλες κουζίνες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε μικρούς χώρους όπου δεν υπάρχει αρκετό μέρος για σκεύη ή συσκευές, ή ακόμη και σε ανοιχτές κουζίνες, ενιαίες με το καθιστικό, όπου μπορεί να λειτουργήσει σαν διαχωριστικό μεταξύ των δύο δωματίων.